Profilaktyka

Żeby zapobiegać próchnicy należy pamiętać o codziennej higienie jamy ustnej, odpowiedniej diecie i regularnych przeglądach stomatologicznych. Profilaktyka stomatologiczna rozpoczyna się już w życiu płodowym i w pierwszych dniach życia dziecka.

Od wczesnego dzieciństwa ważne jest odżywianie dziecka i utrzymywanie jego jamy ustnej w czystości. Zadaniem rodziców jest nie dopuścić do wczesnej, tak zwanej butelkowej próchnicy, która często jest owocem picia przez dzieci słodzonych herbatek. Dla każdego pacjenta istotne są regularne kontrole u lekarza stomatologa, wyleczenie wszystkich zębów i utrzymywanie ich dobrego stanu – bez próchnicy. Próchnica jest chorobą bakteryjną i chore zęby zarażają następne w jamie ustnej. Odpowiednia higiena jamy ustnej, regularne szczotkowanie zębów, stosowanie preparatów z fluorem, nici dentystycznych do czyszczenia powierzchni międzyzębowych na pewno poprawią stan naszych zębów. Regularnie, w zależności od indywidualnych skłonności organizmu pacjenta, powinniśmy wykonywać profesjonalne czyszczenie zębów w gabinecie stomatologicznym. Badania wykazały, że po profesjonalnym czyszczeniu następuje znaczna redukcja płytki nazębnej i na jakiś czas zostaje zmniejszona przyczepność osadów nazębnych. Inne profilaktyczne zabiegi w gabinecie to lakowanie bruzd i lakierowanie zębów preparatami wzmacniajcymi szkliwo.

Bardzo ważna jest również odpowiednia dieta: uboga w cukier, za to bogata w białko i witaminy. Pamiętajmy, że węglowodany pozostawione na zębach są doskonałą pożywką dla bakterii, które powodują próchnicę.

W naszej klinice udzielimy wyczerpujących odpowiedzi na wszystkie Państwa pytania, a poniżej przedstawiamy kilka informacji na temat profilaktyki próchnicy.

Główne metody profilaktyki próchnicy to:
-właściwa higiena jamy ustnej,
-stosowanie diety sprzyjającej zdrowiu zębów,
-stosowanie fluoru do wzmocnienia szkliwa zębów,
-regularne wizyty kontrolne u stomatologa,

Zabiegi profilaktyczne można przeprowadzać zarówno w domu jak i w gabinecie stomatologicznym. Ich celem jest ochrona przed chorobami jamy ustnej.

Higiena jamy ustnej

Zasiedlenie jamy ustnej i jej struktur , takich jak zęby, rowek dziąsłowy i samo dziąsło przez bakterie stanowi podstawę patomechanizmu powstania próchnicy zębów i zapalenia dziąseł. Proces zasiedlania i rozpoczyna się już podczas porodu. Najistotniejszym sposobem zapobiegania jest kontrola i eliminacja płytki nazębnej. Drobnoustroje tworzące płytkę gromadzą się rozmnażają w określonych miejscach uzębienia. Są to przede wszystkim obszary, które nie oczyszczają się same w czasie żucia lub są trudno dostępne dla szczotki. Do tych miejsc należą: powierzchnie żujące, powierzchnie styczne, szyjki zębów.

Dieta sprzyjająca zdrowiu zębów

Prawie 35% dostarczanych z pożywieniem węglowodanów stanowi sacharoza. Jest to uwarunkowane częściowo tradycją, w części zaś indywidualnymi upodobaniami smakowymi. Wskutek stałej podaży składników pokarmowych zawierających sacharozę i przy braku właściwej higieny jamy ustnej dochodzi do znacznego wzrostu płytki nazębnej. Utrudnia to zabiegi profilaktyczne, które mogą być tylko wtedy skuteczne, kiedy odżywianie będzie zgodne z wymogami diety sprzyjającej zdrowiu zębów

Udzielając porad żywieniowych, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na szkodliwość spożywania między głównymi posiłkami pokarmów zawierających sacharozę. Tak więc dużo większe szkody spowoduje tabliczka czekolady spożywana w kilku porcjach w ciągu dnia, niż ta sama tabliczka zjedzona jednorazowo. Skutkiem podjadania jest tzw próchnica smoczka. Jest to rodzaj próchnicy spowodowanej podawaniem niemowlętom i małym dzieciom słodzonych napojów za pomocą butelki ze smoczkiem np. w łóżeczku przed snem. Drugorzędna znaczenie ma fakt, czy źródłem powtarzającej się podaży węglowodanów jest słodzona herbatka, soki owocowe rzekomo bez dodatku cukrów, czy będą to potrawy o wysokiej zawartości cukrów naturalnych np. miód, marmolada. Także mleko matki może działać próchnico twórczo, zawiera dużo laktozy . Długi okres karmienia za pomocą butelki szczególnie sprzyja wystąpienia próchnicy smoczka.

U starszych dzieci spożywanie cukru w ramach głównych posiłków jest mniej szkodliwe niż między posiłkami, ponieważ w czasie głównych posiłków dochodzi do zwiększonego wydzielania śliny stymulowanej. Należy zabronić dzieciom picia słodzonych napojów przed pójściem spać i spożywania ich już w łóżku, ponieważ w czasie snu działanie cukru jest długotrwałe, a uszkodzenia zębów są większe. Między posiłkami można podawać dzieciom środki spożywcze o krótkim czasie przebywania w jamie ustnej, oraz zawierające mało lub w ogóle nie zawierające cukrów fermentujących np. ser, mięso, wędliny.
Dzieci otrzymują cukier nie tylko z pokarmami i słodyczami. Często w dużych ilościach, przyjmują go z lekami w postaci syropów. Długotrwałe, powtarzające się stosowanie syropów zwiększa znacznie ryzyko próchnicy, dlatego kiedy tylko jest to możliwe, należy stosować leki bezcukrowe lub przynajmniej ubogie w cukier. Spożywanie pokarmów bogatych w białko i tłuszcze bezpośrednio po węglowodanach może podnieść pH i w ten sposób hamować powstawanie próchnicy. Korzystny efekt działania , nawet przy spożywaniu między posiłkami produktów zawierających cukier, przypisywany jest żuciu gumy. Jak wykazano w badaniach, żuciu gumy towarzyszy zawsze zwiększone wydzielanie śliny, przemieszczanie się jej do przestrzeni międzyzębowych i neutralizacja pH. Podczas gdy gumy nie zawierające cukru oddziaływają korzystnie, to rola innych jest bardzo sporna

Fluor i zabiegi profilaktyczne

1.Uszczelnianie bruzd i szczelin.
Próchnica powierzchni żujących w zębach stałych u dzieci stanowi 45% wszystkich powierzchni podatnych na próchnicę. Powstaniu próchnicy na tych powierzchniach sprzyja:
-zaleganie resztek pokarmowych w głębokich bruzdach i szczelinach
-kształt bruzd nie pozwalający na penetrowanie włosia szczotki w głąb i ich mechaniczne oczyszczania
-bliskość granicy szkliwno-zębinowej w stosunku do podstawy bruzdy
-słabe zmineralizowanie tkanek w stosunku do innych powierzchni
-mniejsze stężenie fluoru w szkliwie bruzd i szczelin

Wypełnienie prewencyjne-lakowanie szczelin

Od 1970r jest rutynowym zabiegiem profilaktycznym. Lakowanie zagrożonej powierzchni zęba powinno się wykonywać możliwie wcześnie, w okresie pierwszych 6 miesięcy po wyrżnięciu zęba. Szczeliny, w których nastąpiły już zmiany próchnicowe nie powinny być lakowane, lecz poszerzone,włączone do ubytku i wypełnione. Wczesne lakowanie szczelin jest zabiegiem całkowicie bezbolesnym. Jest to idealne postępowanie w stosunku do dzieci, gdyż osłabia ich strach przed bólem, lekarzem i leczeniem, co nie jest bez znaczenia dla przebiegu kolejnych wizyt u stomatologa. Podczas profilaktycznego lakowania bruzd nie dokonuje się preparacji –borowania, a jedynie oczyszcza się i wytrawia powierzchnie szkliwa. Stan uzębienia po lakowaniu należy kontrolować co pół roku. Istnieje również zabieg zwany poszerzonym lakowaniem. Stosuje się go przy szczelinach już próchnicowo zmienionych, widocznych gołym okiem i zahaczających zgłębnik. Zaopatrując szczelinę metoda poszerzonego lakowania , należy objąć zabiegiem tylko obszary przebarwione

Fluoryzacja czyli lakierowanie

Związki fluoru są dziś jedynymi substancjami, którym można przypisać pewne działanie przeciwpróchnicowe. Fluoryzacje prowadzą do wzrostu odporności mineralnych części szkliwa tj. apatytów wapnia.

Profilaktyczne działanie fluoru polega przede wszystkim na procesach mineralizacji twardych tkanek zębów. Związki fluoru hamują również bakteryjną przemianę materii w płytce nazębnej.

Fluorki mogą oddziaływać na twarde tkanki zęba i zarówno przed jego wyrżnięciem tj. podczas fazy powstawania twardych substancji, jak i po wyrżnięciu, w czasie użytkowania uzębienia. Systematyczna podaż fluoru w okresie rozwoju zębów jest wskazana szczególnie dla zębów mlecznych, ponieważ małe dzieci nie potrafią jeszcze systematycznie ich oczyszczać.
Fluorki należy stosować systematycznie i miejscowo. Podawanie fluoru kobietom w ciąży jest wątpliwe dla rozwoju zębów dziecka. Po narodzinach, momencie pojawienia się pierwszych zębów w jamie ustnej bez wątpienia należy rozpocząć profilaktykę fluorkową i kontynuować ją przez całe życie. Fluorki można stosować w postaci tabletek, past do zębów, żeli i laków oraz płukanek zawierających fluor. Skuteczność miejscowych zabiegów fluoryzacyjnych dla wzmocnienia szkliwa i zapobiegania próchnicy oceniana jest wysoko.

Miejscowe zabiegi fluoryzacyjne

Stosowanie past do zębów zawierających fluor można uznać za jeden z głównych sposobów profilaktyki próchnicy. W pastach do zębów znajdują się zarówno związki nieorganiczne np. fluorek wapnia jak i organiczne aminofluorek. Innym sposobem jest profesjonalna profilaktyka fluorkowa wykonywana w gabinecie stomatologicznym. Zabiegi te polegają na wcieraniu w powierzchnię zębów lakieru bądź żelu o dużo wyższym stężeniu niż w paście do zębów. Zabiegi lakierowania należy systematycznie powtarzać co 3 miesiące, wtedy są one najbardziej skuteczne. Rodzice, opiekunowie powinni rozpocząć oczyszczanie zębów dzieciom z chwilą wyrżnięcia się pierwszych zębów. Codzienna, dokonywana przez rodziców pielęgnacja ciała połączona z oczyszczaniem zębów powoduje powstanie u dziecka przekonania, że higiena jamy ustnej jest nieodzowną częścią ogólnej higieny ciała.

Pielęgnacja zębów we wczesnym dzieciństwie napotyka na różnego rodzaju trudności. Dziecko nie otwiera jamy ustnej szeroko, malutkie korony zębów mlecznych utrudniają użycie szczoteczki do zębów. Można więc owijać wokół palców miękkie chustki lub stosować szczoteczki gumowe nakładane na palce.

Płukanki i pasty do zębów dla dorosłych nie mogą być używane przez dzieci, gdyż zawierają dużo fluoru.

Istotne jest wczesne przygotowanie dziecka do systematycznego przestrzegania zasad higieny. Kiedy nabierze odpowiedniej zręczności manualnej i będzie mogło naśladować swoich rodziców w oczyszczaniu zębów, powinno otrzymać szczoteczkę i zacząć ćwiczyć oczyszczanie pod nadzorem starszych
Wieczorem należy czyścić zęby ze szczególną starannością, ponieważ w nocy w jamie ustnej znajduje się bardzo mało śliny. W ŻADNYM WYPADKU PO WIECZORNYM MYCIU ZĘBÓW NIE WOLNO PODAWAĆ DZIECIOM JAKIEGOKOLWIEK JEDZENIA I PICIA.

Zabiegi higieniczne nie powinny być wykonywane na wyczucie, dlatego też wskazana jest kontrola przy lustrze. Motoryka dzieci w wieku przedszkolnym znajduje się w fazie rozwoju a ich ruchy nie są w pełni kontrolowane. Zaleca się malowanie kółek na zębach i szorowanie. Należy również ustalić kolejność mycia, aby nie pominąć żądnej grupy czy powierzchni zębów.

Środki do higieny jamy ustnej

Szczoteczki do zębów

Szczoteczka dla maluchów o uzębieniu mlecznym powinna mieć krótką, wąską i niezbyt miękką główkę czyli część pracującą, rękojeść natomiast powinna być gruba i długa aby dobrze leżała w dłoni. Nie powinny być używane szczoteczki z naturalnego włosia, pochłaniają one wodę i zatrzymują bakterie. Godne polecenia są szczotki płaskie i wielowiązkowe. Pęczki włosia powinny być ułożone w 3 lub 4 rzędach, a wielkość pola nie powinna przekraczać szerokości 2-3 zębów. Włosie winno być zaokrąglone i z elastycznego sztucznego tworzywa

Nowa szczotkę do zębów należy przed użyciem odkazić przetrzymując ją przez 5 minut w 1% roztworze chlorheksydyny lub przez 15 minut w 3% roztworze wody utlenionej. Przy codziennym użyciu szczotki minimum 2 razy dziennie czas jej przydatności waha się od 2 do 3 miesięcy. Szczotkę należy ustawić włosiem do góry w przewiewnym miejscu. Takie postępowanie ogranicza ilość bakterii w części pracującej. Dzieci, które nie są w stanie opanować szczoteczki manualnej mogą stosować szczoteczki elektryczne. Należy jednak ściśle przestrzegać instrukcji ich użycia oraz odpowiedniej końcówki o małej części pracującej. Szczotki te jednocześnie dokonują masażu dziąseł.

Pasty do zębów

Istotne znaczenie w utrzymaniu higieny jamy ustnej mają pasty do zębów, należy pamiętać, że główne działanie czyszczące należy do mechanicznego działania szczotki. Pasta do zębów spełnia dodatkowe zadania – redukuje napięcie powierzchniowe, wspomaga ścieranie, zawiera fluor w postaci organicznej lub nieorganicznej, substancje pieniące, smakowe, przeciwzapalne. Należy pamiętać o dobraniu pasty do zębów przeznaczonej dla odpowiedniej grupy wiekowej.

Nici dentystyczne

Jedynym sposobem zadowalającego oczyszczenia powierzchni stycznych zębów jest użycie nici dentystycznych. Oczyszczanie powierzchni nićmi powinno nastąpić jeszcze przed podjęciem oczyszczania szczoteczką .Chodzi o to, aby fluor z pasty mógł działać na oczyszczone powierzchnie zębów. Są różne rodzaje nici. Nie należy stosować nici woskowanych w profilaktyce domowej, ponieważ po ich zastosowaniu pozostaje warstwa wosku, która jest zaporą dla związków mineralnych. Godne polecenia są cienkie nici nie woskowane.

Jak korzystać z nici dentystycznych

Nić wprowadza się pomiędzy zęby na dno rowka dziąsłowego. Następnie przyciska się ją do jednej z dwóch stron sąsiadujących ze sobą zębów i kilkakrotnie prowadzi pionowo w górę i w dolnie wykonując dodatkowych ruchów piłujących. Potem powtarza się to na drugiej powierzchni. Nie wolno wykonywać ruchów piłujących, ponieważ mogą prowadzić do zranienia dziąsła i brodawki dziąsłowej. Nici zalecane są od 10 roku życia.

Tabletki barwiące osad

Wybarwiają one miejsca, w których tworzy się płytka nazębna czy nalot. Jeśli stan higieny nie jest zadowalający, to wybarwienie miejsc może być dla dziecka pouczające i mobilizujące do poprawy skuteczności oczyszczania zębów. Dotyczy to zwłaszcza dzieci starszych. Poleca się stosowanie lusterka , aby pokazać obszary trudno widoczne pokryte nalotem. Małych dzieci nie powinno poddawać się zabiegom barwienia, ponieważ nie rozumieją jeszcze w pełni mechanizmów higieny.

Płukanki

Dodatkowe płukania jamy ustnej hamują tempo tworzenia płytki nazębnej. W stomatologii dziecięcej płukanki odgrywają raczej drugorzędną rolę, ponieważ dopiero trzylatki są w stanie wypłukać jamę ustną. Płukanki zawierające fluor są zalecane od około 6 roku życia, ponieważ dopiero wtedy dzieci są w stanie prawidłowo wypluć i wypłukać jamę ustną.

Wykałaczki

U dorosłych wykałaczki są stosowane do mechanicznego usuwania resztek pokarmowych z przestrzeni międzyzębowych. Na ogół nie są zalecane dzieciom, w obawie przed uszkodzeniem brodawek międzyzębowych, wypełniających przestrzenie międzyzębowe. Wykałaczki zaleca się tylko w specyficznych sytuacjach po dokładnym poinstruowaniu dzieci i rodziców o sposobie ich użycia.

Remineralizacja szkliwa za pomocą GC Tooth Mousse

Tak zwane płynne szkliwo. Preparat oparty na technologii Recaldent . Utrzymuje równowagę mineralną w jamie ustnej. Współdziała z fluorem, poprzez dostarczanie wysoko stężonego wapnia i fosforanów. Pomaga neutralizować kwasy produkowane przez bakterie płytki nazębnej. Preparat ten zmniejsza nadwrażliwość poprzez zamykanie otwartych kanalików zębinowych, zapobiega również powstawaniu próchnicy początkowej , chroni przed powstawaniem zmian typu „białe plamy” i zmniejsza już istniejące.